H ορθόδοξη πίστη, δεν είναι μόνο υπόθεση γνώσεως. Κυρίως είναι ορθός τρόπος ζωής. Ο Χριστός καλεί όλους μας όχι απλώς να Τον γνωρίσουμε, αλλά να ζήσουμε τη δική Του ζωή μέσα στην Εκκλησία που ο ίδιος ίδρυσε. Η συνεπής χριστιανική ζωή όλων μας είναι η πιό πειστική απόδειξη οτι η πίστη μας είναι η μόνη ορθή πίστη. Ο χριστιανός που ζεί ενωμένος με το Χριστό με τη συχνή προσευχή, με τακτική συμμετοχή στα μυστήρια και την κοινή λατρεία, τη ζωή και τα έργα της ενορίας του, βρίσκεται σε ασφάλεια. Ανήκοντας οργανικά και όχι τυπικά στα λογικά πρόβατα της ποίμνης του Χριστού, που είναι η Εκκλησία, δεν κινδυνεύει από τους λύκους, τους διάφορους δηλαδή αιρετικούς ( Ιω. 10,1-16).

Μόνο η αλήθεια του Θεού σώζει τον άνθρωπο. Αυτή η αλήθεια μας φανέρωσε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός. Ήρθε στον κόσμο για να "κηρύξει το ευαγγέλιο του Θεού" (Μαρκ. 1,14). Να διδάξει και να "μαρτυρίσει την αλήθεια"(Ιω. 18,37). Γνωρίζοντας, λοιπόν ο άνθρωπος την αλήθεια του Χριστού ελευθερώνεται από την αμαρτία (Ιω. 8,32). Υπακούοντας σ' αυτήν μετέχει στην αληθινή ζωή (Ιω. 14,6). Απέναντι στην αλήθεια του Θεού βρίσκεται η πλάνη και η αίρεση. Η πλάνη αρνείται την αλήθεια και η αίρεση τη νοθεύει. Έτσι ο άνθρωπος που έπεσε σε πλάνη ή παρασύρθηκε απο την αίρεση χάνει τη δυνατότητα της σωτηρίας.

Η Εκκλησία που είναι "ο στύλος και το στήριγμα της αλήθειας"( Ά Τιμ. 3,15), απο τα πρώτα χρόνια ακόμη, αγωνίστηκε σκληρά να κρατήσει ακέραιη και ανόθευτη την αλήθεια, που μας παρέδωσε ο Χριστός. Η συνεχής φροντίδα των Αποστόλων και των διαδόχων τους ήταν να προφυλάξουν τους χριστιανούς από τις πλανεμένες διδασκαλίες των "ψευδοδιδασκάλων" και των "ψευδοπροφητών (Ματθ. 7,15 ΄Β Πετρ. 2,1 Ά Ιω. 4,1 ). Αληθινός χριστιανός, είναι ο άνθρωπος εκείνος που πιστεύει στην Αγία Τριάδα. Στον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Έχει αποδεχθεί και έχει ομολογήσει ότι ο Χριστός είναι ο Υιός του Θεού, ο Θεάνθρωπος Ιησούς, ο Εμμανουήλ και πως είναι ο Σωτήρας και Λυτρωτής του κόσμου. Είναι βαπτισμένος στο όνομα του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και χρισμένος με (Άγιο Μύρο) τις δωρεές και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Με τη ζωή του και τις πράξεις του προσπαθεί καθημερινά να προκόπτει πνευματικά και να γίνει ζωντανό μέλος της Εκκλησίας.
Όλοι οι ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ Χριστιανοί είναι αδελφοί και μέλη της Εκκλησίας την οποία ίδρυσε ο Χριστός πάνω στο Σταυρό, χύνοντας το πανάγιο Αίμα Του.

Πίστη σημαίνει σιγουριά γι' αυτό που ελπίζουμε και βεβαιότητα γι' αυτά που δε βλέπουμε (Εβρ. 11,1). Πίστη είναι η αποδοχή του Θεού όπως μας αποκαλύπτεται. Δεν δημιουργούμε εμείς την πίστη στο Θεό. Μας την δίνει ο ίδιος. Πίστη είναι ανεπιφύλακτη εμπιστοσύνη στο Θεό, τον Κύριο του ουρανού και της γης. Εμπιστοσύνη σημαίνει ότι δέχομαι χωρίς αμφιβολία ότι ο Θεός εκπληρώνει τις υποσχέσεις Του. Η πίστη είναι απόλυτη υπακοή στο Θεό. Υπακοή σημαίνει ότι εφαρμόζω τις εντολές του Θεού, όπως η υπακοή της Παναγίας στον Ευαγγελισμό. Γνήσια πίστη είναι θαρραλέα ομολογία με λόγια και με έργα. Σήμερα όλοι διακηρύττουν τις πεποιθήσεις τους. Γιατί να αρνείται ο Χριστιανός; Η πίστη δεν είναι συναίσθημα, αλλά γνώση του Θεού. Η πίστη είναι ΛΟΓΙΚΗ· Είναι προσωπική απάντηση του ανθρώπου στην κλήση του Θεού για σωτηρία. Και οι δαίμονες πιστεύουν, αλλά δεν τηρούν την πίστη στη ζωή τους. Η πίστη είναι απαραίτητη για τη ζωή. Η γνώση δεν καταργεί την πίστη. Ο άνθρωπος πιστεύει περισσότερα από όσα γνωρίζει και βλέπει.

(Από την έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας που έχει τίτλο: "ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ" - δια μεγάλους προσερχομένους στο άγιο Βάπτισμα - και την επιμελήθηκε ο θεολόγος κ. Γεώργιος Κομιώτης, Πρόεδρος της Δ.Ε. της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων Παραρτήματος Νομού Ηλείας).

'O,τι και όσα αν προσπαθήσουμε να αναφέρουμε για το Θεό δεν θα μπορέσουμε ποτέ να προσδιορίσουμε και να καταλάβουμε αυτό που είναι ο Θεός. Θα είναι μια πράξη παιδική σαν αυτή που κάνουν τα παιδιά στις παραλίες το καλοκαίρι. Παίρνουν ένα κουβαδάκι και προσπαθούν με αυτό να βγάλουν τη θάλασσα στη στεριά αλλά δεν τα καταφέρνουν. Ο Αγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγει: ¨Απειρον το Θείον και ακατάληπτον και τούτο μόνον καταληπτόν η απειρία και η ακαταληψία. Είναι άπειρος και ακατάληπτος ο Θεός και εκείνο που καταλαβαίνουμε εμείς είναι ότι είναι άπειρος και ακατάληπτος. Ο Χριστός στη Σαμαρείτισσα λέει ότι ο Θεός είναι Πνεύμα και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν. Ότι δηλαδή ο Θεός είναι Πνεύμα και αυτοί που τον λατρεύουν πρέπει να τον λατρεύουν με τη δύναμη του Πνεύματος, που φανερώνει την αλήθεια (Ιω. 4,24).

Πατέρας, Υιός και Αγιο Πνεύμα.

Σύμφωνα με την χριστιανική πίστη ο Θεός είναι ο ΩΝ, ο υπάρχων, ο Κύριος και δημιουργός όλων των νοερών και υλικών δημιουργημάτων που φανερώθηκε (αποκαλύφθηκε) στον κόσμο με τρείς υποστάσεις. (Πατέρας, Υιός και Αγιο Πνεύμα). Και τα τρία πρόσωπα μαζί φανερώνονται για πρώτη φορά κατά τη βάπτιση του Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό.

Ο Ιησούς Χριστός το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, είναι ο Υιός ο αγαπητός, ο μονογενής, που γενιέται από τον Πατέρα, χωρίς μητέρα, αχρόνως και εν χρόνω από την Υπεραγία Θεοτόκο με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, δηλαδή Θεάνθρωπος. Με το μυστήριο της σαρκώσεως, σταυρώσεως και αναστάσεώς Του ελευθερώνει τον άνθρωπο από τα δεσμά του θανάτου και τον λυτρώνει από τον διάβολο και την αμαρτία. Με την ανάληψή Του, ανεβάζει την ανθρώπινη φύση στον Πατέρα και την τοποθετεί εκεί που ήταν το πρότερον, στην κατάσταση πρίν από την πτώση των πρωτοπλάστων.

Το Άγιο Πνεύμα είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, που τώρα εργάζεται στη Εκκλησία και τελειώνει (καθαγιάζει) τα μυστήρια. Ο χριστιανός το δέχεται αρχικά στο μυστήριο του χρίσματος. Εκεί λαμβάνει όλες τις δωρεές Του τις οποίες, εάν θελήσει να αξιοποιήσει, μπορεί να καταξιωθεί της μεγάλης χάριτος που είναι η κοινωνία με τον Αγιο Θεό και τελικά η προσωπική του θέωση κατά χάρη και ο Αγιασμός.

Εχουν προσπαθήσει πολλοί και έχουν γραφτεί πολλά για τον Αγιο Θεό. Η υπόθεση όμως είναι πολύ προσωπική. Ο καθένας μας νοιώθει μέσα του την παρουσία του Θεού μυστικά και δεν μπορεί να την εκφράσει με λόγια. Για το λόγο αυτό και εμείς ας αφήσουμε τον ίδιο τον Άγιο Θεό να αποκαλυφθεί μέσα μας και ας προσπαθήσουμε να τον αναγνωρίσουμε στο πρόσωπο του κάθε αδελφού μας. Ο άνθρωπος σαν εικόνα του Θεού δείχνει το δημιουργό του. Αν προσέξουμε με προσοχή τον αδελφό, εκεί θα δούμε και τον τεχνίτη, τον δημιουργό. Εξ άλλου, ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει ότι όποιος λέει ότι αγαπάει τον Θεό που δεν τον βλέπει και μισεί τον αδελφό που είναι δίπλα του είναι ψεύτης (Ιωάνν. 4,20).

(Από την έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας που έχει τίτλο: "ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ" - δια μεγάλους προσερχομένους στο άγιο Βάπτισμα - και την επιμελήθηκε ο θεολόγος κ. Γεώργιος Κομιώτης, Πρόεδρος της Δ.Ε. της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων Παραρτήματος Νομού Ηλείας).

Tο κερί είναι μια μικρή προσφορά και θυσία του χριστιανού στον Άγιο Θεό. Συμβολίζει το Φως του Χριστού, τη φλόγα της πίστεως και την θυσία του καθενός μας.

(Από την έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας που έχει τίτλο: "ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ" - δια μεγάλους προσερχομένους στο άγιο Βάπτισμα - και την επιμελήθηκε ο θεολόγος κ. Γεώργιος Κομιώτης, Πρόεδρος της Δ.Ε. της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων Παραρτήματος Νομού Ηλείας).

Είναι θυσία ευαρεστήσεως προς τον Θεό. Συμβολίζει την ανάταση της ψυχής προς τον Θεό κυρίως όταν προσευχόμαστε. Ο Προφητάναξ Δαυίδ λέγει στον 140ο Ψαλμό του: "Κατευθυνθήτω η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιόν Σου".

(Από την έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας που έχει τίτλο: "ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ" - δια μεγάλους προσερχομένους στο άγιο Βάπτισμα - και την επιμελήθηκε ο θεολόγος κ. Γεώργιος Κομιώτης, Πρόεδρος της Δ.Ε. της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων Παραρτήματος Νομού Ηλείας).

(Από το βιβλίο του Μητροπολίτου Ν. Σμύρνης Συμεών Κούτσα "Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ")

Η λέξη νηστεία είναι σύνθετη και προέρχεται από το αρνητικό μόριο νη και το ρήμα εσθίω, που είναι άλλος τρόπος του έσθω και του έδω και που σημαίνει τρώγω. Νήστις – η πρώτη λέξη που δημιουργήθηκε – σημαίνει αυτός που δεν εσθίει, που δεν τρώγει. Από την λέξη αυτή στη συνέχεια προήλθε το ρήμα νηστεύω και το αφηρημένο ουσιαστικό νηστεία, που αρχικά σήμαινε την πλήρη αποχή από τροφές και ποτά, δηλαδή την ασιτία και ατροφία.

Αργότερα, με την αύξηση της χρονικής διάρκειας και την προοδευτική διαμόρφωση του θεσμού της νηστείας, νηστεία δεν σήμαινε μόνο την πλήρη αποχή από στερεές ή υγρές τροφές, αλλά και την μερική αποχή, την αποχή δηλαδή από ορισμένες τροφές και την λήψη άλλων, συγκεκριμένων τροφών. Έτσι έχουμε την διάκριση σε νηστήσιμες και αρτυμένες ή αρτύσιμες τροφές.

Κατά την διάκριση αυτή νηστήσιμες τροφές θεωρούνται το ψωμί, τα λαχανικά, οι καρποί και μάλιστα οι ξηροί, οι ελιές και άλλα.

Αρτύσιμα, αντίθετα, θεωρούνται τα διάφορα φαγητά που μαγειρεύουμε με την χρήσι ελαίου ή βουτήρου και διαφόρων καρυκευμάτων, όπως και το κρασί (Όταν δεν τρώμε λάδι, δεν πίνουμε και κρασί).

Α' ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΝΗΣΤΕΙΑΣ

Η νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής

Η νηστεία των δύο αυτών ημερών ήταν πάντοτε ιδιαίτερα αυστηρή, ανάλογη της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Μεγάλης Εβδομάδας.

Η ακρίβεια λοιπόν της νηστείας αυτής είναι να μήν καταλύομε λάδι και οίνο.

 

Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (και της Μεγάλης Εβδομάδας)

Μεταξύ των μακρών νηστειών του έτους η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι η αρχαιότερη και αυστηρότερη περίοδος νηστείας. Ξεκινά από την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει με το Μεγάλο Σάββατο.

Με ιδιαίτερη αυστηρότητα λοιπόν νηστεύουμε την πρώτη ή αλλιώς Καθαρά Εβδομάδα. Λάδι (και οίνο) καταλύουμε μόνο το Σάββατο και την Κυριακή.

Με τον ίδιο περίπου τρόπο οφείλουμε να νηστεύουμε και το άλλο διάστημα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, από λάδι (και οίνο) απέχουμε όλες τις ημέρες της εβδομάδας και όχι μόνο την Τετάρτη και την Παρασκευή, ενώ λάδι και οίνο καταλύουμε μόνο το Σάββατο και την Κυριακή.

Εξαιρέσεις της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής

Των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων επιτρέπεται η κατάλυση οίνου και ελαίου.

Τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου καταλύουμε και ψάρι.

Την Κυριακή των Βαϊων καταλύουμε ψάρι.

Τέλος, θα πρέπει να τονίσουμε ότι το Σάββατο και την Κυριακή καταλύουμε υποχρεωτικά οίνο και έλαιο, με μία εξαίρεση: Το Μεγάλο Σάββατο, το μοναδικό Σάββατο του έτους που νηστεύουμε, είναι ημέρα αυστηρής νηστείας.

 

Η νηστεία των Χριστουγέννων

Δεύτερη μακρά περίοδος νηστείας μετά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι η νηστεία των Χριστουγέννων, γνωστή στη γλώσσα του ορθόδοξου λαού μας και ως σαρανταήμερο. Αρχίζει την 15η Νοεμβρίου και λήγει την 24η Δεκεμβρίου.

Η νηστεία του Σαρανταημέρου των Χριστουγέννων γίνεται ως εξής:

Ἀπό 15 έως 21 Νοεμβρίου κατάλυσις ελαίου, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.

Την 21 Νοεμβρίου, εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, κατάλυσις ιχθύος όποια ημέρα και αν τύχη.

Από 21 Νοεμβρίου έως 17 Δεκεμβρίου:

Τα Σάββατα και τις Κυριακές κατάλυσις ιχθύος.
Δευτέρα, Τρίτη και Πέμπτη κατάλυσις ελαίου.
Τις Τετάρτες και τις Παρασκευές χωρίς λάδι, εκτός αν συμπέσουν οι εορτές: 16ην Νοεμβρίου του Αποστόλου Ματθαίου, την 25ην Νοεμβρίου της Αγίας Αικατερίνης, την 30ην Νοεμβρίου του Αποστόλου Ανδρέου, την 4ην Δεκεμβρίου της Αγίας Βαρβάρας, την 5ην Δεκεμβρίου του Αγίου Σάββα, την 6ην Δεκεμβρίου του Αγίου Νικολάου , την 9ην Δεκεμβρίου της Αγίας Άννης , την 12ην Δεκεμβρίου του Αγίου Σπυρίδωνος, την 15ην Δεκεμβρίου του Αγίου Ελευθερίου, την 17ην του Αγίου Διονυσίου και την 20ην Δεκεμβρίου του Αγίου Ιγνατίου.

Από 18 έως 23 Δεκεμβρίου κατάλυσις ελαίου, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.

Την Παραμονή των Χριστουγέννων 24ην Δεκεμβρίου δεν καταλύομεν έλαιον και οίνον εκτός αν τύχη Σάββατο ή Κυριακή.

 

Η νηστεία των Αγίων Αποστόλων

Μία ακόμη μακρά περίοδος νηστείας είναι η λεγόμενη νηστεία των Αγίων Αποστόλων. Ονομάζεται έτσι διότι προηγείται των δύο αποστολικών εορτών: της εορτής των Αγίων πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου) και της “Συνάξεως των Αγίων Αποστόλων” (30 Ιουνίου).

Η χρονική διάρκεια αυτής της νηστείας είναι μεταβλητή επειδή η έναρξή της εξαρτάται από την κινητή εορτή του Πάσχα. Αρχίζει την Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων και λήγει σταθερά την 28η Ιουνίου. Κατά το ισχύον (νέο) ημερολόγιο δεν υπερβαίνει ποτέ τις 30 ημέρες. Υπάρχει ακόμα και περίπτωση (όταν το Πάσχα εορτάζεται μεταξύ 5 και 8 Μαϊου) να μήν έχουμε καθόλου νηστεία.

Κατά την περίοδο της νηστείας αυτής δεν καταλύουμε κρέας, γαλακτερά και αυγά, ενώ επιτρέπεται η κατάλυση ψαριού. (Φυσικά πάντοτε εκτός Τετάρτης και Παρασκευής).

Αν η εορτή των Αγ. Αποστόλων Πέτρου και Παύλου πέσει Τετάρτη ή Παρασκευή, καταλύουμε μόνο ψάρι.

 

Η νηστεία του Δεκαπενταυγούστου

Η περίοδος αυτή της νηστείας προηγείται της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και αρχικά ήταν διηρημένη σε δύο τμήματα: αυτό που προηγείτο της εορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και εκείνο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Η νηστεία αυτή όπως επικράτησε να την τηρούμε, έχει αυστηρό χαρακτήρα. Εφόσον λοιπόν μπορούμε, νηστεύομε από λάδι όλες τις ημέρες. Κατάλυση οίνου και ελαίου έχουμε μόνο τα Σάββατα και τις Κυριακές, ενώ κατά την εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, οποιαδήποτε ημέρα κι αν πέσει καταλύουμε ψάρι.

Κατάλυση ιχθύος και μόνον έχουμε και κατά την ημέρα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αν αυτή πέση Τετάρτη ή Παρασκευή.

 

Η νηστεία της Παραμονής των Θεοφανείων (5 Ιανουαρίου)

Την νηστεύουμε αυστηρά, με ξηροφαγία, και μόνο άν πέσει Σάββατο ή Κυριακή καταλύουμε λάδι.

 

Η νηστεία της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου)

Νηστεύουμε με ξηροφαγία, εκτός κι αν πέσει Σάββατο ή Κυριακή όπότε καταλύουμε οίνο και έλαιο.

 

Η νηστεία κατά την εορτή της Αποτομής της τιμίας κεφαλής του Προδρόμου Ιωάννου (29 Αυγούστου)

Νηστεύουμε με ξηροφαγία, εκτός κι αν πέσει Σάββατο ή Κυριακή όπότε καταλύουμε οίνο και έλαιο.

 

Πότε άλλοτε νηστεύουμε

Νηστείες λόγω εκτάκτων περιστάσεων: Η απειλή πολέμου, ο φόβος σεισμού, η ανομβρία, κάποια φοβερή επιδημία ή αρρώστια, οι κατακλυσμοί και άλλες έκτακτες κοινές συμφορές, συχνά οδήγησαν – και οδηγούν και σήμερα - την Εκκλησία στην απόφαση να καλέσει τον λαό σε μετάνοια, προσευχή και νηστεία, προκειμένου με συντριβή και ταπείνωση όλοι μαζί οι πιστοί να ζητήσουν το έλεος και την σωστική παρέμβαση του Θεού. Τέτοιες νηστείες αποφασίζει είτε η Σύνοδος, είτε ο Επίσκοπος για την εκκλησιαστική επαρχία του.

Η νηστεία που επιβάλλει ο Πνευματικός ως επιτίμιο: Πολλές φορές ο Πνευματικός επιβάλλει νηστεία σε κάποιον εξομολογούμενο. Ο σκοπός του επιτιμίου αυτού είναι καθαρά παιδαγωγικός και θεραπευτικός και αποσκοπεί στην απελευθέρωση του πιστού από την κυριαρχία διαφόρων παθών και στην σταθεροποίησή του στη χριστιανική ζωή.

Όταν το κάνουμε τάμα ή το κρίνουμε ωφέλιμο πνευματικά.

Η νηστεία πρίν από την συμμετοχή μας στα θεία Μυστήρια: Νηστεία προηγείτο πάντοτε πρίν του μυστηρίου του Βαπτίσματος και του μυστηρίου του Χρίσματος που ακολουθούσε. Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα Μυστήρια της Εκλησίας (Εξομολόγησις, Ευχέλαιο, Γάμος, Ιερωσύνη (χειροτονία), Θεία Μετάληψη).

  

Β' ΑΠΟΛΥΤΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ και ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΤΑΛΥΣΕΩΣ

Εκτός από τις περιόδους νηστείας, η Εκκλησία μας καθόρισε και περιόδους απολυτές, δηλαδή κάποια χρονικά διαστήματα κατά τα οποία έχουμε “κατάλυσιν εις πάντα”που σημαίνει ότι επιτρέπεται να τρώμε από όλα, όλες τις ημέρες, καί την Τετάρτη και την Παρασκευή.

Το Δωδεκαήμερο. Το χρονικό διάτημα δηλαδή μεταξύ Χριστουγέννων και Θεοφανείων. Εξαίρεση αποτελεί η παραμονή των Θεοφανείων (5 Ιανουαρίου)

Η Διακαινήσιμη εβδομάδα. Είναι η εβδομάδα που ξεκινά την Κυριακή του Πάσχα και λήγει την αμέσως επόμενη Κυριακή του Θωμά.

Η εβδομάδα μετά την Πεντηκοστή. Η εβδομάδα από την Κυριακή της Πεντηκοστής μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων.

Την περίοδο του Πεντηκοσταρίου, λόγω του αναστάσιμου χαρακτήρα της, δεν νηστεύονται οι Τετάρτες και οι Παρασκευές, δηλαδή έχουμε κατάλυση οίνου και ελαίου.

Την Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής έχουμε κατάλυση και ψαριού.

Την Τετάρτη της Αποδόσεως του Πάσχα έχουμε κατάλυση και ψαριού.

Τις τρεις πρώτες εβδομάδες του Τριωδίου θα μπορούσαμε να τις συμπεριλάβουμε στις απολυτές περιόδους αφού ισχύουν τα εξής:

Η πρώτη εβδομάδα που ονομάζεται και προσφωνήσιμος επειδή αποτελεί την εισαγωγή της όλης περιόδου, είναι απολυτή, δηλαδή καταλύουμε εις πάντα όλες τις ημέρες.

Την δεύτερη εβδομάδα, από την Κυριακή του Ασώτου μέχρι των Απόκρεω, γίνεται κατάλυση εις πάντα όλες τις ημέρες εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.

Την τρίτη εβδομάδα, από την Δευτέρα μετά ην Κυριακή των Απόκρεω μέχρι την Κυριακή της Τυροφάγου, απαγορεύεται η κρεοφαγία και επιτρέπεται – όλες τις ημέρες – η κατάλυση ψαριών, αυγών και όλων των γαλακτοκομικών προϊόντων.

  

Κατάλυση ιχθύος έχουμε τις παρακάτω εορτές, όταν αυτές συμπίπτουν κατά την Τετάρτη ή την Παρασκευή:

7 Ιανουαρίου, Η Σύναξις του Τιμίου Προδρόμου.

2 Φεβρουαρίου, Η Υπαπαντή του Κυρίου

25 Μαρτίου, Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

24 Ιουνίου, Το Γενέθλιον του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου

29 Ιουνίου, Των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου

6 Αυγούστου, Η Μεταμόφωσις του Σωτήρος

15 Αυγούστου, Η Κοίμησις της Θεοτόκου

8 Σεπτεμβρίου, Το Γενέθλιον της Θεοτόκου

14 Νοεμβρίου, Του Αγίου Αποστόλου Φιλίππου

21 Νοεμβρίου, Τα Εσόδια της Θεοτόκου

Την Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής

Την Τετάρτη της Αποδόσεως του Πάσχα

 

 Κατάλυση οίνου και ελαίου έχουμε τις παρακάτω εορτές, όταν αυτές συμπίπτουν κατά την Τετάρτη ή την Παρασκευή:

 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

11 Αγίου Θεοδώρου του Κοινοβιάρχου.

16 Η Προσκύνησις της αλύσεως του Αποστόλου Πέτρου.

17 Αγίου Αντωνίου

18 Αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου

20 Αγίου Ευθυμίου

22 Αγίων Αποστόλων Τιμοθέου και Αναστασίου του Πέρσου

25 Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου

27 Ανακομιδή λειψάνων Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

30 Των Τριών Ιεραρχών.

 

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

8 Αγίου Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου του Στρατηλάτου

10 Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους

11 Αγίου Ιερομάρτυρος Βλασίου

17 Αγίου Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου του Τήρωνος

24 Η Α' και Β' εύρεσις της τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου

 

ΜΑΡΤΙΟΣ

9 Των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων

26 Σύναξις Αρχαγγέλου Γαβριήλ

 

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

23 Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου

25 Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου

30 Αγίου Αποστόλου Ιακώβου

 

ΜΑΪΟΣ

2 Ανακομιδή λειψάνου Αγίου Αθανασίου

8 Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου

15 Αγίων Πατέρων Παχωμίου του Μεγάλου και Αχιλλίου Λαρίσης

21 Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης των ισαποστόλων

25 Γ' Εύρεσις της τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου

 

ΙΟΥΝΙΟΣ

8 Ανακομιδή λειψάνου Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτου

11 Αγίων Αποστόλων Βαρθολομαίου και Βαρνάβα.

30 Σύναξις των 12 Αποστόλων

 

ΙΟΥΛΙΟΣ

1 Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού

2 Κατάθεσις Τιμίας Εσθήτος της Θεοτόκου

17 Αγίας Μεγαλομάρτυρος Μαρίνας

20 Αγίου Προφήτου Ηλιού

22 Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής

25 Κοίμησις Αγίας Άννης

26 Αγίας Οσιομάρτυρος Παρασκευής

27 Αγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος

 

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

31 Κατάθεσις Τιμίας Ζώνης Υπεραγίας Θεοτόκου

 

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

1 Αρχή της Ινδίκτου, Αγίου Συμεών του Στυλίτου

6 Ανάμνησις του εν Χώναις θαύματος του αρχιστρατήγου Μιχαήλ

9 Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης

13 Τα εγκαίνια του Ναού της Αναστάσεως, Αγίου Κορνηλίου του εκατόνταρχου

20 Αγίου Μεγαλομάρτυρος Ευσταθίου

23 Η σύλληψις του Τιμίου Προδρόμου

26 Η μετάστασις του Αγίου Αποστόλου Ιωάννου του Θεολόγου

 

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

6 Αγίου Αποστόλου Θωμά

18 Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά

23 Αγίου Αποστόλου Ιακώβου του Αδελφοθέου

26 Αγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του Μυροβλήτου

 

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

1 Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού

8 Η Σύναξις των παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ

12 Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος

13 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

16 Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ματθαίου

25 Αγίας Μεγαλομάρτυρος Αικατερίνης

30 Αγίου Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου

 

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

4 Αγίας Μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας, Ιωάννου του Δαμασκηνού

5 Αγίου Σάββα του Ηγιασμένου

6 Αγίου Νικολάου επισκόπου Μύρων

9 Η Σύλληψις της Αγίας και θεοπρομήτορος Άννης

12 Αγίου Σπυρίδωνος του Θαυματουργού

15 Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου

17 Αγίων Προφήτου Δανιήλ και Διονυσίου Αρχιεπισκόπου Αιγίνης

20 Αγίου Ιερομάρτυρος Ιγνατίου του Θεοφόρου και Προεόρτια της Γεννήσεως

Μια πολύ ωραία συνήθεια με μοναστική προέλευση είναι η ανάγνωση ολοκλήρου του βιβλίου του Ψαλτηρίου. Η ανάγνωση του Ψαλτηρίου σύμφωνα με τις μοναστικές διατάξεις διαβάζεται για τους μοναχούς, ενώ για τους κεκοιμημένους ιερείς και αρχιερείς διαβάζεται ολόκληρο το Ευαγγέλιο, δηλαδή το λειτουργικό κείμενο. Η συνήθεια της αναγνώσεως του ψαλτηρίου κατά τις κηδείες που πέρασε και στην ενοριακή πράξη είναι έργο του αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου¹. Έτσι σήμερα εξ επιδράσεως καλής διαβάζεται το Ψαλτήριον και στους λαϊκούς. Με τον τρόπο αυτό τηρείται τάξη και ευπρέπεια στις κηδείες, αποφεύγονται δε οι πολυλογίες, τα σχόλια και κάθε είδους παρέκτροπα που δυστυχώς συμβαίνουν και σ' αυτές τις περιπτώσεις. Το διάβασμα του Ψαλτηρίου γίνεται από όλους τους παρευρισκομένους. Το ίδιο συμβαίνει και με την ανάγνωση του Ευαγγελίου στους κεκοιμημένους ιερείς, μόνο που το διαβάζουν Ιερείς φορεμένοι το επιτραχήλιον. Συνήθως το σκήνος των κεκοιμημένων ιερέων μεταφέρεται στο ναό όπου τελείται η θεία Λειτουργία, γίνεται η ανάγνωση του Ευαγγελίου από της Ωραίας Πύλης από τους ιερείς και ακολουθεί ο ασπασμός των πιστών. Τον κεκοιμημένο ιερέα πλένουν, ενδύουν, διαβάζουν και μεταφέρουν μόνο οι ιερείς και όχι οι λαϊκοί. Αυτή η τάξη απαντά σε όλα τα παλαιά χειρόγραφα. Υπάρχει δε σημείωση ότι ο κάθε βαθμός ιεροσύνης τακτοποιεί τον κεκοιμημένο της τάξεώς του. Έτσι τον κεκοιμημένο επίσκοπο τακτοποιούν επίσκοποι, τον πρεσβύτερο αντίστοιχα πρεσβύτεροι και τον διάκονο διάκονοι. Τον δε μοναχό ή μοναχή τακτοποιούν αντιστοίχως μοναχοί ή μοναχές.

Κατά τη μεταγενέστερη και νεώτερη χειρόγραφη παράδοση έχουμε πληροφορίες για την ανάγνωση του Ψαλτήρος και του Ευαγγελίου. Σ' έναν χειρόγραφο κώδικα της Μονής Εσφιγμένου του Αγίου Όρους 214 του 16ου αι. στην ακολουθία εις ιερέα κεκοιμημένον αναφέρεται η ανάγνωση του Ψαλτηρίου και του Ευαγγελίου καθ' όλην την διάρκεια της νύκτας: «Και λαβών το Ψαλτήριον, ψάλλει αυτό ο αναγνώστης, και ο ιερεύς αναγινώσκει το Ευαγγέλιον όλον δι' όλης της νυκτός». Ένας άλλος αγιορείτικος χειρ. κωδ. της Μονής Παντελεήμονος 604 του 15ου αι. κάνει λόγο περί της αναγνώσεως ολοκλήρου του Ψαλτηρίου. Πρόκειται περί ενός «Σχηματολογίου» που επιγράφεται: «Σχηματολόγιον Θεοδώρου ομολογητού, ηγουμένου των Στουδίου».

Ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης γνωρίζει τη συνήθεια της αναγνώσεως εις μεν τους κοιμηθέντας αρχιερείς και ιερείς του Ευαγγελίου, εις δε τους μοναχούς του Ψαλτηρίου. «Εις τας χείρας δε (του κοιμηθέντος αρχιερέως και ιερέως) διδόασιν το ιερόν Ευαγγέλιον ο δη και πρότερον αναγινώσκεται επ' αυτόν ήδη τελευτώντα• ή και μετά θάνατον, ει ο καιρός δίδωσιν, ως ευαγγελικόν αυτόν ζήσαντα• άμα δε και εις ιλασμόν και αγιασμόν αυτού εκ των θειοτάτων λογίων τίνα γαρ έτερα εις εξιλέωσιν Θεού μείζονα υπέρ του κειμένου έσται ή ταύτα λεγόμενα; Σάρκωσις Θεού καταγγελλόμενη, διδασκαλίαι, μυστήρια, δόσις αφέσεως εγκλημάτων, τα υπέρ ημών πάθη, ο ζωοποιός θάνατος, και η έγερσις• υπέρ άπασαν ουν ταύτα ακολουθίαν και λεκτέον επί τοις ιερωμένοις. Επί δε μονάζουσι το Ψαλτήριον, ο και φυλάσσεται παρά τοις πολλοίς έτι, και έως του νυν λέγεται» ².

1 ΡΟΜΠΟΤΗΣ, σ. 281-282.
2 ΣΥΜΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, P.G. 155,676ΑΒ.

1. Μόλις ανάψουμε το κερί μας.

2. Όταν μπαίνουμε στους Ιερούς Ναούς και όταν βγαίνουμε από αυτούς.

3. Στην αρχή κάθε ακολουθίας.

4. Σε κάθε Τριαδική εκφώνηση. Δηλαδή κάθε φορά που θα λέγεται ή θα ψάλλεται το: «Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι», η όταν ακούγεται το «… του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…».

5. Σε κάθε εκφώνηση της Παναγίας: «Της Παναγίας, αχράντου, υπερευλογημένης, ενδόξου, Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας…» που υπάρχει στα Ειρηνικά, Πληρωτικά και Μικρές Συναπτές.

6. Στα Απολυτίκια ή Τροπάρια όταν και όπου ακούγεται το όνομα του Αγίου ή της Αγίας της ημέρας, του Ναού κλπ.

7. Στον Όρθρο, όταν ψάλλεται, επαναλαμβανόμενο, το Μεγαλυνάριο της Παναγίας: «Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ…». Το σταυρό μας είναι προτιμότερο να τον κάνουμε , όταν φθάνει η ψαλμωδία στο: «…την όντως Θεοτόκον …», για να τονίζεται η πίστη ότι εγέννησε Θεόν.

8. Στη Μικρή και Μεγάλη Είσοδο, όταν περνούν από μπροστά μας το Ευαγγέλιο και τα Τίμια Δώρα.

9. Στον Τρισάγιο Ύμνο: «Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος, ελέησον ημάς».

10. Στο «Δεύτε προσκυνήσωμεν και προσπέσωμεν…» το οποίο επαναλαμβάνεται τρις. Μαζί με το σταυρό μας σ’ αυτήν την περίπτωση κάνουμε κάθε φορά και μία μικρή μετάνοια.

11. Πριν από το τέλος του Εσπερινού, όταν ο Ιερέας λέγει το «Νυν απολύεις τον δούλον σου, Δέσποτα, κατά το ρήμα σου εν ειρήνη ότι είδον οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν σου…».

12. Στις απολύσεις των ακολουθιών (Εσπερινού, Όρθρου και λοιπών ακολουθιών), καθώς και στην απόλυση της Θείας Λειτουργίας.

13. Κάθε άλλη φορά, κατά τις διάφορες αιτήσεις του Ιερέα , εφ’ όσον αυτό αναπαύει ή ευχαριστεί τον πιστό.

14. Όταν προσκυνούμε τις άγιες Εικόνες ή άγια Λείψανα.

15. Πριν κοινωνήσουμε και μετά τη Θεία Κοινωνία.

(Πηγή : "Λατρευτικό Εγχειρίδιο" σελ. 168,171 του π. Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου).

1. Όταν μας θυμιάζει ο Ιερέας. Στις περιπτώσεις αυτές αντί σταυρού, κάνουμε μια υπόκλιση της κεφαλής ευχαριστούντες τον Ιερέα για την τιμή που μας κάνει: Μετά τις άγιες Εικόνες να θυμιάζει και εμάς, ως εικόνες του Θεού! Εάν καθόμαστε, πρέπει να σηκωνόμαστε.

2. Όταν στην αρχή του Όρθρου αναγινώσκεται ο Εξάψαλμος.

Το σταυρό μας μπορούμε να κάνουμε στην αρχή και στο τέλος του Εξάψαλμου. Σ’ όλη όμως τη διάρκεια αυτού, ακόμη και στο μέσον του, όταν λέγουμε τα «Δόξα… Και νυν… Αλληλούια…» ΔΕΝ κάνουμε το σταυρό μας, αλλά παρακολουθούμε «εν πάση σιωπή και κατανύξει» τον Αναγνώστη, ο οποίος «μετ’ ευλαβείας και φόβου Θεού», διαβάζει τον Εξάψαλμο. Διότι ο χρόνος αυτός της αναγνώσεως προεικονίζει το χρόνο της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου, κατά τη διάρκεια του οποίου με φόβο και τρόμο θα αναμένουμε την τελική κρίση Του για εμάς. Και, όπως τότε, έτσι και τώρα θα πρέπει σιωπώντες, όρθιοι, ακίνητοι, χωρίς μετακινήσεις η, προπαντός, χωρίς και τους παραμικρούς θορύβους, να παρακολουθούμε την ανάγνωση αυτή. (Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στις εσπερινές ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας, οι οποίες είναι ο Όρθρος της επομένης. Διότι τότε, αφηρημένοι, μπαίνουμε στους Ναούς χωρίς να προσέχουμε, εάν εκείνη την ώρα διαβάζεται ο Εξάψαλμος. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να παραμένουμε ακίνητοι στην είσοδο του Κυρίως Ναού και μετά το πέρας της αναγνώσεως να μετακινούμαστε για να καταλάβουμε τη θέση μας).

3. Όταν φιλάμε το χέρι Ιερωμένου.

Η συνήθεια ορισμένων να κάνουν το σταυρό τους πριν φιλήσουν το χέρι του Επισκόπου ή Ιερέα ή οποιουδήποτε ρασοφόρου είναι λανθασμένη. Το σταυρό μας τον κάνουμε, όταν ασπαζόμαστε τις άγιες Εικόνες και όχι όταν ασπαζόμαστε το χέρι του Ιερωμένου. Όταν λοιπόν πρόκειται να επικοινωνήσουμε ή να συναντηθούμε με Ιερωμένο, μπορούμε να πούμε «Ευλόγησον, Δέσποτα ή Πάτερ» ή «Την ευχή σας, Σεβασμιώτατε ή Άγιε Καθηγούμενε ή Πάτερ και κάνοντας μία μικρή υπόκλιση της κεφαλής να ασπαστούμε το δεξί του χέρι, οπότε συνεχίζουμε το διάλογο μαζί του, όπως επιθυμεί ο καθένας. Το ίδιο κάνουμε και φεύγοντας από κοντά του. Λέμε, «Την ευχή σας ή Ευλογείτε, Πάτερ», κάνουμε μικρή υπόκλιση, προτείνοντας τις παλάμες μας σταυροειδώς, ασπαζόμαστε τη δεξιά του και φεύγουμε.

4. Όταν λαμβάνουμε το αντίδωρο από το χέρι του Ιερέα, το οποίο (χέρι) στη συνέχεια το ασπαζόμαστε.

(ΠΗΓΗ : "Λατρευτικό Εγχειρίδιο" σελ. 168,171, του π. Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου).

Κάποιος ιερέας τελείωσε τη Θεία Λειτουργία και κατέλυσε τη Θεία Κοινωνία που είχε απομείνει και ήταν μάλιστα αρκετή ποσότητα.

Μετά από λίγη ώρα πέθανε. Πριν τον θάψουν, οι ιατροί τον έκαναν μια τομή στο στομάχι του για να δουν τι συνέβη και δεν βρήκαν τη Θεία Κοινωνία στο στομάχι του, το οποίο ήταν αδειανό.

Που πήγε ο Χριστός; Οι Πατέρες της Εκκλησίας λένε, ότι η Θεία Κοινωνία, ο Χριστός πάει κατευθείαν στην ψυχή και από την ψυχή η Χάρης του Αγίου Πνεύματος μεταβιβάζεται σε όλα τα κύτταρα του σώματος. Έτσι πρώτα Κοινωνεί η ψυχή και μετά το σώμα.

Γέροντας Εφραίμ της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα

 

Τα τέκνα των πιστών χριστιανών για δύο αιτίες αποθνήσκουν νέα, λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος : πρώτον μεν για σωφρονισμό και ταπείνωση των γονέων τους. και δεύτερον για να τύχουν σωτηρίας αποθνήσκοντα καθαρά και αμόλυντα, επειδή ίσως ζήσουν πονηρή ζωή και κολαστούν, εάν τους αφήσουν οι γονείς τους πλούτο και δεν τον μεταχειριστούν κατά Θεό και σύμφωνα με την παραγγελία των γονέων τους να μοιράσουν στους πτωχούς ελεημοσύνη. αντίθετα, γίνονται κακότροπα. Γι΄ αυτό ο Θεός τα παίρνει νέα από το κόσμο για να μη κολαστούν.

Ο δε άγιος Αμβρόσιος λέγει ότι δεν ζουν τα παιδιά ορισμένων ανθρώπων, διότι οι γονείς τους ήσαν άρπαγες και άδικοι. καταπατούσαν το δίκαιο των άλλων. Για να τους παιδεύσει λοιπόν ο Θεός, αποθνήσκουν τα τέκνα τους νέα. Και όταν οι γονείς τους μετανοήσουν και δώσουν πίσω όσα άρπαξαν άδικα και δεν ζητούν πλέον να αδικήσουν κανένα, τότε ο Θεός χαρίζει υγεία στα τέκνα τους και δεν αποθνήσκουν.

"ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ", ετ. Ι...

 

Είναι ένα σύνηθες ερώτημα πιστών προς τους ιερείς και ιδιαίτερα προς τους πνευματικούς - εξομολόγους. "Aσθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει", είναι μια εξίσου συνηθισμένη απάντηση.

Πρόκειται όμως για μια παρεξήγηση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι παροιμίες αποτελούν καταστάλλαγμα της μακρόχρονης εμπειρίας των ανθρώπων. Kαι για τον λόγο αυτό αναγνωρίστηκαν παντού και πάντοτε ως αναμφισβήτητες αλήθειες. Mία από τις παροιμίες αυτές είναι και η "ασθενής και ωδιπόρος (ή ωδειπόρος) αμαρτίαν ουκ έχει". Mε απλούστερα λόγια: "Ο άρρωστος και η έγκυος γυναίκα δεν αμαρτάνει εάν δεν νηστέψει". Σήμερα όμως, οι περισσότεροι παρανοούν την έννοια της παραπάνω ρήσης, είτε από άγνοια της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, είτε από την ανορθόγραφη καταγραφή της λέξης ωδιπόρος (και όχι οδοιπόρος = ταξιδιώτης). Έτσι, η ρήση μετατράπηκε σε "ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει" δηλαδή: "Ο άρρωστος και ο ταξιδιώτης δεν έχει αμαρτάνει εάν δεν νηστέψει". Σύμφωνα με την παραπάνω λανθασμένη γραφή, ανάγνωση ή ερμηνεία, ο κάθε ταξιδιώτης (άσχετα εάν έχει ταξιδέψει με αεροπλάνο, πλοίο, τρένο ή αυτοκίνητο) μπορεί να καταλύσει κάθε νηστεία, χωρίς να αμαρτήσει.

Bέβαια εάν κάποιος δεν θέλει να νηστέψει, ας φάει, ό,τι θέλει. Δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Tο θέμα είναι να μην εφευρίσκουμε δικαιολογίες, για να δικαιολογήσουμε την αδυναμία μας. Aκόμη και εάν το κείμενο εννοούσε "οδοιπόρο" και όχι "ωδιπόρο", θα δικαιολογούνταν η κατάλυση μόνον στην περίπτωση που αυτός ο (τέλος πάντων) "οδοιπόρος" ήταν κάποιος που περπάτησε επί πολλές ώρες, κατάκοπος και εξαντλημένος από τις κακουχίες του ταξιδιού. Φτάνουμε όμως στο σημείο να απαλλάσσονται από τη νηστεία και όσοι πηγαίνουν μία εκδρομή. Δεν νηστεύουν με τη δικαιολογία ότι ταξίδεψαν.

Aλλά ας εξηγήσουμε τι σημαίνει το ορθό "ωδιπόρος". Πρόκειται για λέξη σύνθετη από την "ωδι" και "πόρος". Για τη λέξη "πόρος" λίγο - πολύ ξέρουμε ότι έχει διάφορες σημασίες, όπως στις λέξεις εύπορος, άπορος, οι πόροι του σώματος. Aκόμη έχουμε το μοναδικό νησί αρσενικού γένους, τον Πόρο. Πολλά χωριά με το όνομα Πόρος, διάφοροι οικισμοί, κάποιο βουνό στη Λευκάδα και μία νησίδα στον Πατραϊκό κόλπο, κοντά στο Aιτωλικό (βλ. περιοδικό Eπάλξεις, 2004).

H λέξη όμως "ωδι" προέρχεται από το ρήμα "ωδίνω", που έχει αρκετές σημασίες (κυριολεκτικά): Έχω ωδίνες, κοιλοπονώ, τίκτω, γεννώ, αλλά και (μεταφορικά) επιθυμώ πάρα πολύ να φάω, κάτι όπως η εγκυμονούσα, κάνω κάτι να τρέμει, σαν την ετοιμόγεννη γυναίκα (βλ. Aντιλεξικόν ή Oνομαστικόν της Nεοελληνικής Γλώσσης, εκδ. β', Aθήναι 1990). Πόσες φορές λοιπόν έχουμε ακούσει ότι η έγκυος γυναίκα ζητά να φάει κάτι, για να μην "ρίξει" το παιδί, να μην αποβάλλει;

Δικαιολογείται έτσι η έγκυος να μην νηστέψει, αν το ζητά ο οργανισμός της, γιατί κινδυνεύει να αποβάλλει το παιδί της. Άλλωστε το ορθό "ωδιπόρος" έχει και εννοιολογική συνάφεια με το "ασθενής", καθώς και τα δύο αναφέρονται σε καταστάσεις σωματικής ανάγκης και αδυναμίας, που δικαιολογεί την κατάλυση της νηστείας. Γι' αυτό και τίθεται μεταξύ των δύο λέξεων το συνδετικό "και", που συνδέει παρεμφερείς έννοιες, αλλιώς στην περίπτωση του "οδοιπόρου" θα υπήρχε το διαζευκτικό "ή", που συνδέει έννοιες εννοιολογικά διαφορετικές.

Έτσι, ο ταξιδιώτης δεν δικαιολογείται. Aκόμη και αν ο σοφός που είπε την παροιμία εννοούσε τον πολύ κατάκοπο, τότε θα την έλεγε διαφορετικά. Θα χρησιμοποιούσε ενδεχόμενα λέξεις, όπως: Καταβεβλημένος, εξαντλημένος, καταπονημένος, καταπληγωμένος κ.α.

Bέβαια οι δύσπιστοι πρέπει να έχουν πολύ καλή εγκυκλοπαίδεια, για να συμφωνήσουν μαζί μας. Πάντως θα έχουν ακούσει για τις ωδίνες του τοκετού και ίσως το "ώδινεν όρος και έτεκε μυν". Ίσως πάλι να έχουν αντίρρηση στο συντακτικό, γιατί το θέμα του ρήματος "ωδίνω" είναι "ωδιν" και συνεπώς «ωδιν + πόρος = ωδινπόρος». Aλλά το γράμμα "ν" πριν από το "π" εξαφανίζεται, γιατί δεν έχουμε λέξεις με συνεχόμενα τα γράμματα "ν" και "π". Aντίθετα, έχουμε συνεχόμενα τα "π" και "ν", όπως πνοή. Kάποιες φορές το "ν" μετατρέπεται σε "μ", όπως «σύν + πνοια = σύμπνοια».

Έπειτα από όλα αυτά, ιερείς, θεολόγοι, ιεροκήρυκες, εξομολόγοι και κάθε χριστιανός καλής θελήσεως, ας διαφωτίσουμε και τους υπόλοιπους ότι η σωστή παροιμία είναι: "Ασθενής και ωδιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει". Πρόκειται για μια παροιμία πολύ χρήσιμη στην εποχή μας. Είναι πολλοί εκείνοι που νηστεύουν, αλλά δεν λείπουν και εκείνοι που θέλουν να βρίσκουν "νόμιμες" υπεκφυγές, να ζαχαρώνουν το χάπι και να κάνουν την αδυναμία τους ανάγκη.

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος, κ. Γεωργίου

Πηγή: Ορθοδοξία

 

 Είναι και προσευχή και ευχή και ομολογία πίστεως

- Είναι  προσευχή, διότι μ’ αυτήν ζητούμε παρακλητικά το θείο έλεος.

- Είναι ευχή επειδή παραδίδουμε τους εαυτούς μας στο Χριστό με το να Τον επικαλούμεθα.

- Είναι ομολογία, διότι μακαρίστηκε ο Πέτρος επειδή ομολόγησε αυτό το όνομα.

- Παρέχει το Πνεύμα διότι «κανένας δεν λέει τον Ιησού Κύριο, παρά με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος».

- Χορηγεί θείες δωρεές διότι γι’ αυτήν λέει ο Χριστός στον Πέτρο «θα σου δώσω τα κλειδιά της βασιλείας των ουρανών».

- Είναι κάθαρση καρδιάς διότι βλέπει το Θεό και Τον καλεί και καθαρίζει αυτόν που βλέπει.

- Διώχνει τους δαίμονες, διότι με το Όνομα του Ιησού Χριστού διώχθηκαν και διώκονται όλοι οι δαίμονες.

- Είναι και κατοίκηση Χριστού μέσα μας διότι με το να Τον φέρουμε στη μνήμη μας είναι μέσα μας και με την ενθύμηση κατοικεί και μας γεμίζει ευφροσύνη, όπως λέει, «θυμήθηκα το Θεό και γέμισα ευφροσύνη» .

- Είναι πηγή πνευματικών σκέψεων και λογισμών, διότι ο Χριστός είναι ο θησαυρός κάθε σοφίας και γνώσεως, και αυτά τα χορηγεί σ’ εκείνους που μέσα τους κατοικεί.

- Είναι απολύτρωση των αμαρτιών, επειδή λέει γι’ αυτήν «Όσα λύσεις, θα είναι λυμένα στον ουρανό».

- Είναι θεραπευτήριο ψυχών και σωμάτων, επειδή λέει «στο όνομα του Ιησού Χριστού, σήκω και περπάτα» και «Αινέα, σε θεραπεύει ο Ιησούς Χριστός».

- Χορηγεί το θείο φωτισμό, διότι ο Χριστός είναι το αληθινό φως και μεταδίδει σ’ αυτούς που Τον επικαλούνται από τη λαμπρότητα και τη χάρη Του. «Ας είναι, λέει, η λαμπρότητα του Κυρίου και Θεού μας σ’ εμάς», και «όποιος με ακολουθεί θα έχει το φως της ζωής».

- Είναι πηγή του θείου ελέους διότι ζητούμε το έλεος. Και ο Κύριος είναι ελεήμων και ελεεί όλους όσοι τον επικαλούνται, και κάνει γρήγορη εκδίκηση εκείνων που βοούν προς Αυτόν.

- Είναι η μόνη σωτηρία διότι, λέει ο Απόστολος «με κανέναν άλλο δεν μπορούμε να σωθούμε», και «Αυτός είναι ο σωτήρας του κόσμου, ο Χριστός». Γι’ αυτό και κατά την εσχάτη ημέρα «κάθε γλώσσα θα ομολογήσει» και θα ανυμνήσει, θέλοντας και μη θέλοντας «ότι Κύριος είναι ο Ιησούς Χριστός, για να δοξάζεται ο Θεός Πατέρας».

Αυτό είναι το σημάδι της πίστεως μας, ότι  είμαστε και ονομαζόμαστε Χριστιανοί και δίνουμε μαρτυρία ότι είμαστε εκ Θεού. «Όποιος ομολογεί πως ο Ιησούς είναι ο Χριστός που ήλθε και έγινε άνθρωπος, αυτός είναι εκ του Θεού» λέει όπως είπαμε και πριν, και όποιος δεν ομολογεί δεν είναι εκ του Θεού. Και αυτός που δεν ομολογεί τον Ιησού Χριστό είναι από τον Αντίχριστο.

Αγίου Συμεών, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκη